Je lichaam als een aaneenschakeling van gewrichten en spieren

Hey WordFit'er,

In dit blogartikel wil ik je meegeven dat je lichaam eigenlijk een aaneenschakeling van gewrichten is. Men noemt dit ook wel eens de kinetische keten. Hieronder zie je hiervan een goed voorbeeld van.

Je ziet duidelijk dat alle spieren en gewrichten als een team samenwerken. Daarom moet je je spieren (of -groepen) niet afzonderlijk bekijken maar dus wel als een kinetische keten.

Je hersenen sturen signalen naar je spieren als je wilt dat ze samentrekken ('contraheren' voor degenen die graag moeilijke woorden gebruiken ;-) ) maar je hersenen zullen niet toestaan dat de spieren onafhankelijk van elkaar zullen werken. Ze zijn een team en door ze ook op die manier te trainen krijg je betere resultaten. Bij het uitvoeren van een sport is dit principe hetzelfde. Daarom is het belangrijk om bewegingen te trainen in plaats van spiergroepen afzonderlijk. Dat laatste is vaak een verouderde manier van je lichaam 'optrainen' en verstevigen.

Eerst is het vooral belangrijk dat je bewegingen goed verlopen. Dat je correct beweegt. Daarover zo dadelijk meer...

De kinetische keten... Je lichaam is dus eigenlijk een opeenstapeling van gewrichten en deze staan allemaal met elkaar in verbinding door onder andere de botten en spieren. Het lichaam functioneert naar de beweging gemaakt door één of meerdere gewrichten en niet zoals de meeste mensen denken per spiergroep. Het lichaam functioneert als één geheel en om dit aan te geven met een voorbeeld kan ik het volgende zeggen: Het is zelfs mogelijk dat de oorzaak van schouderklachten zich bij de enkel bevindt!

Dat vraagt wel om een beetje extra uitleg denk ik dan…

Zoals je op bovenstaande afbeelding kan zien zijn er bepaalde delen (gewrichten) in je lichaam die mobiel (roos) moeten zijn. Anderen moeten dan weer stabiliteit (geel) leveren.

Samengevat komt het hier op neer:

Voet(boog): stabiliteit
Enkel: mobiliteit
Knie: stabiliteit
Heup: mobiliteit
Lumbale wervels (onderrug): stabiliteit
Thoracale wervels (bovenrug): mobiliteit
Schouderblad: stabiliteit
Schoudergewricht: mobiliteit
Elleboog: stabiliteit

Zoals je misschien zelf al opmerkt is je schouder een 'speciaal geval'. Die moet namelijk zowel mobilitiet als stabiliteit kunnen leveren. Meerbepaald je schouderblad of 'vleugeltje' moet je dus proberen zoveel mogelijks stabiel te houden. Dat kan je HIER nog eens nalezen in een artikel dat ik eerder schreef over de correcte houding van je schouders.

Om goed te kunnen bewegen, sterker en flexibeler te worden en de kans op blessures zo klein mogelijk te houden, zouden alle gewrichten over een goede range of motion moeten beschikken. Vooral de enkels, knieën, heup, wervelkolom en de schouders zijn zeer belangrijk. In alle online begeleidingsprogramma's van WordFit (behalve het WordFit-voedingsplan) leer je dan ook om de beweeglijkheid in je gewrichten te verbeteren.

Wat is de range of motion?

Range of motion kan je omschrijven als de bewegingshoeveelheid die mogelijk is in een bepaald gewricht. Deze is bij iedereen anders en wordt beïnvloed door verschillende factoren zoals leeftijd, geslacht, het al dan niet (actief of passief) bewegen, … Door een te eenzijdige en/of verkeerde training kan de range of motion minder groot worden. Naast het verkeerd bewegen zijn trainen op machines (zoals in een fitnesscentrum) hier vaak de reden voor. Ik raad mensen dan ook aan om vooral te trainen met hun eigen lichaamsgewicht en eventueel met kleine, losse materialen.

Door het vergroten en verbeteren van de range of motion (flexibiliteit) kun je beter presteren en het lichaam wordt sterker en tevens word de kans op een blessure veel kleiner. Je moet natuurlijk niet even flexibel te zijn als een turnster maar het is wel belangrijk om je gewrichten in een normale bewegingsuitslag (range of motion) te kunnen bewegen.

Dit gaat zorgen voor meer controle van je lichaam, alsook stabiliteit en efficiëntie in je bewegingen. Dit geldt ook als je je lichaam sterker wil maken. Vele mensen/sporters hebben een te beperkte range of motion en dit vormt dan ook vaak de reden voor klachten en/of blessures.

De meest voorkomende is de bolle houding met naar voor hangende schouders waardoor rugklachten ontstaan! Ik ontwikkelde niet voor niets het ‘Weg-met-die-Rugpijn’-programma. Omdat ik in de persoonlijke coaching van mensen zo vaak in contact kwam met mensen met rugklachten.

Meer over de range of motion: "Waarom zo belangrijk?"

Sporters voeren vaak gedurende een hele tijd steeds dezelfde bewegingen uit. En dat vaak met een beperkte bewegingsuitslag… In vele gevallen leidt deze herhaling na verloop van tijd tot een structureel en functioneel onevenwichtigheid in de kinetische keten (ons lichaam). De range of motion van gewrichten en spieren moet je echt zien als een niet onderbroken geheel. Als je vooral één deel van dat geheel traint, zullen de spieren en gewrichten aan de rand van dit bereik (‘buitenkant van je lichaam’) gevoeliger zijn voor blessures. Dit komt omdat de kracht die gegenereerd wordt vooral gericht wordt op de weefsels en de vezels die in het beperkte bereik van een bepaald gewricht functioneren.

Goede voorbeelden hiervan zijn fietsen en lopen. Bij beide voorbeelden gaat het om een vaste (niet dynamische) en beperkte bewegings-hoeveelheid gekenmerkt door de vaak duizenden herhalingen. Na een tijdje steeds dezelfde spiervezels aan te spreken en anderen minder of niet te gebruiken, loop je het risico op een blessure. Door kracht- en stabilisatietraining kunnen deze blessures voorkomen worden. Om sterk en gezond te blijven, moeten we kracht ontwikkelen in de totaal beschikbare range of motion van weefsels en gewrichten. Een sterk lichaam is een lichaam dat voldoende range of motion heeft voor spieren, zachte weefsels en gewrichten.

Is dit belangrijk?

Zeer zeker! Dit is heel belangrijk.

Voor iedereen die gaat bewegen is het belangrijk dat je gewrichten goed functioneren. Ook, zoals eerder gezegd, met het oog op het vermijden van blessures. Er wordt sowieso te weinig aandacht aan besteed maar dat heeft zeker te maken met de onwetendheid hieromtrent. Zelfs bij coaches, sporters op een hoog niveau, … Meestal wordt er wel veel aandacht besteed aan de spieren maar de gewrichten worden vaak over het hoofd gezien. En dit vormt nu net vaak de oorzaak voor vele blessures…

De kinetische keten in actie

Bovenaan dit artikel zag je al een goed voorbeeld van de kinetische keten in actie (de basketster) waarbij je goed kan zien dat het lichaam en alle spieren en gewrichten als een team samenwerken. Zoals gezegd sturen je hersenen signalen naar de spieren als je wilt dat ze samentrekken. Maar je hersenen staan gewoonweg niet toe dat je spieren onafhankelijk van elkaar werken. Ze zijn een team. Je moet ze dus ook op die manier trainen om de beste resultaten te komen. Het idee erachter is dus dat je leert bewegen en dus ook traint volgens bewegingen en dus niet per spiergroep. Dat is ook de reden waarom ik mensen in het Fit to Run-, BBB- of Weg met die Rugpijn-programma leer om te trainen met hun eigen lichaamsgewicht en nadien met losse materialen. Dit valt echt wel te verkiezen boven je lichaam trainen met fitnesstoestellen waarop je veelal neerzit. Als je er eens goed bij nadenkt is het ook niet logisch hé... Als je bijvoorbeeld beter wil lopen moet je niet gaan stilzitten op een bepaald toestel om je lichaam beter voor te bereiden op de bewegingen tijdens het lopen. Neen, dan ga je al op z'n minst rechtstaan... Dat is hetgene de dag van vandaag 'functioneel trainen' wordt genoemd.

[promo-banner-1]

Waarom mobiliteit, flexibiliteit en stabiliteit?

Alleereerst geef ik je het verschil tussen de 3 mee:

De flexibiliteit van het lichaam wordt bepaald door de spieren, voornamelijk de spierlengte
De mobiliteit wordt bepaald door de gewrichten
Stabiliteit is het weerstaan van kracht tijdens het uitvoeren van een beweging

Alle 3 zijn ze belangrijk. Voldoende flexibiliteit, mobiel genoeg zijn en stevige rompspieren zijn heel belangrijk. Daarnaast speelt ook het centrale zenuwstelsel een belangrijke rol bij de kwaliteit van je bewegingen!

Het trainen van het centrale zenuwstelsel maakt structuren zoals botten en spieren sterker. Maar wat vooral ook belangrijk is, is het feit dat door te trainen het ‘programma dat instaat voor het aansturen’ van gewrichten en spieren gaat verbeteren. Dit komt dan weer op zijn beurt de prestaties van de bewegende persoon in kwestie ten goede! En dat is uiteindelijk waar het om draait.

Dus, de aansturing bepaalt de kwaliteit van ‘het aansturingsprogramma’ en uiteindelijk de prestatie. Om correct te bewegen, laat staan een topprestatie te leveren is het van uiterst belang om het centraal zenuwstelsel van juiste info te voorzien.

En dat centrale zenuwstelsel of ‘aansturingssysteem’ moet ook worden getraind hé. Het beste voorbeeld is een klein kind. Dat bezit niet van bij de geboorte een ‘programma om te lopen’. Wel het vermogen om te leren lopen. Eerst door anderen na te doen. Door te vallen leren we ook. Want die ‘foutjes’ bezorgen het centrale zenuwstelsel informatie om het de volgende keer beter te doen. Als het kind dan weer rechtstaat betekent dit eigenlijk niet meer dan het ‘geupdate programma’ opnieuw uittesten…

De gewrichten die de kinetische keten vormen

De gewrichten in ons lichaam moeten zorgen voor zowel stabiliteit als mobiliteit. Zodra de voet van een sporter de grond raakt wordt de gehele keten in werking gezet. Er is hierbij dus sprake van een bepaalde volgorde. Hier is waar het helemaal interessant begint te worden. De gewrichten leveren niet allemaal stabiliteit en mobiliteit maar dit gebeurt afwisselend! De enkels mobiliteit, je knie stabiliteit, …

Er is één uitzondering: de schouders. Die moeten als enige gewricht zowel stabiliteit als mobiliteit kunnen leveren. In dit artikel ga ik niet verder in op de schouders. Al was het maar om het niet te ingewikkeld te maken…

Hieronder ga ik telkens iets verder in de gewrichten en het feit of ze zorgen voor mobiliteit of stabiliteit. We beginnen onderaan het lichaam.

Enkel: mobiliteit

Eigenlijk kunnen we nog lager dan de enkel beginnen hé, namelijk aan de voeten. Deze vormen eigenlijk de basis. Ze vormen het contact met de grond en moeten voor stabiliteit zorgen. Maar de voeten zijn geen gewrichten. Dus als we het lichaam als een aaneenschakeling van ketens bekijken, beginnen we bij de enkels.

De enkelgewrichten moeten heel mobiel zijn. Je hebt ze namelijk nodig bij het wandelen, lopen, springen, ... Als de enkel niet kan beschikken over een goede mobiliteit dan zal dit een negatieve invloed hebben op alles wat je doet en/of gaat doen. Zo'n 70% van de mensen zouden last hebben van zwakke enkels. Probleem is vaak dat vele mensen zich hier niet bewust van zijn! Bij elke beweging beweegt de enkel een beetje naar binnen en dit kan dan bij alle bovenliggende gewrichten voor een ‘scheefstand’ gaan zorgen.

Knie: stabiliteit

Uiteraard zorgt de knie voor mobiliteit maar het is veel belangrijker dat de knie stabiliteit levert en stabiel (lees: sterk) is. Vanuit de genetisch oogpunt is dat ook de bedoeling en daarom zijn er rondom de knie diverse banden en pezen om deze stabiliteit te kunnen leveren.

Heup: mobiliteit

Een goede heupmobiliteit komt zelden voor en dit terwijl de grootste spiergroepen allemaal samenkomen rondom het heupgewricht. De heup is het middelpunt van het lichaam en hier begint elke beweging van zowel armen als benen. Wanneer de grootste spieren van het lichaam niet kunnen beschikken over voldoende range of motion (bewegingsvrijheid) dan kan dit niet lang goed gaan. Vooral de bilspieren en heupspieren spelen hierbij een belangrijke rol en het gevolg is vaak een hamstringblessure of rugklachten.

Onderrug: stabiliteit

De onderrug (lumbale deel) kan slechts een 2 tot 3-tal graden draaien. Dat is zo goed als te verwaarlozen. We kunnen dan ook stellen dat de onderrug niet gemaakt is om te draaien. Een draaibeweging of rotatie moet daarom altijd gebeuren vanuit de heup. Alleen gebeurt dit in de praktijk nog veel te weinig. Zelfs topsporters trainen vaak hun (schuine) buikspieren door rotaties vanuit de onderrug te maken. Dit is eigenlijk verkeerd! De onderrug moet eigenlijk voor stabiliteit zorgen.

Vele rugklachten en dan vooral aan de onderrug hebben als oorzaak het ‘te strak’ zijn van de heupspieren. Hierdoor gaat het bekken naar voor kantelen.

De moeilijke benaming hiervoor is ‘lower crossed syndrome’. Gevolg is een verkorting van de spieren in je (onder)rug en daardoor een verhoogde druk op deze spieren, alsook op de heupspieren. En dat vormt dan vaak de oorzaak van rugklachten! Wil je deze klachten verhelpen is het meestal veel belangrijker om functionele oefeningen (zoals de Rocker, Bekkenkanteling, …) te doen in plaats van in de fitness grote gewichten te willen omlaag, opzij of omhoog duwen.

En natuurlijk zou je hiervoor moeten leren bracen! Hoe en wat ontdek je HIER.

Bovenrug: mobiliteit

Aan de bovenkant van de rug is een verhoogde mobiliteit heel belangrijk! Een gebrek hieraan in de bovenkant van de rug is een grote factor in het ervaren van schouderklachten. Vaak hebben mensen die gespannen of strakke spieren hebben in het bovenste (thoracale) deel van de rug hebben ook te strakke borstspieren. Dit noemt men ook wel eens ‘upper crossed syndrome’. En ook dit is natuurlijk niet bepaald bevorderlijk voor het aanpakken van schouderklachten. Ondanks het feit dat de bovenkant van de rug meer kan draaien dan de onderkant, is de bewegingsuitslag natuurlijk nog niet enorm. Oefeningen waarbij je je bovenrug draait en je onderrug en heup niet meedraaien, zijn (zeker in 1^e instantie en zonder begeleiding) niet aan te raden.

Schouders: mobiliteit & stabiliteit

De schoudergewrichten en schouderbladen vormen een uitzondering omdat ze zowel mobiliteit als stabiliteit leveren.

Een correcte lichaamshouding volgens de kinetische keten:

Een ideale lichaamshouding is die lichaamshouding waarin de wervelkolom een bepaald evenwicht handhaaft tussen spier en skelet. Er is een juiste balans tussen verschillende structuren en daardoor kan het lichaam het meest efficiënt (zonder extra druk, wrijving of energieverlies) bewegen. Bij een juiste lichaamshouding bevinden zich de volgende lichaamsdelen (vanuit zij aanzicht bekeken) recht boven elkaar: enkel, knie, heup, schouder en oor. Vanuit deze ideale uitlijning bewegen geeft de minste druk, wrijving en energieverlies.

Maar waarom is een goede lichaamshouding zo belangrijk als ik sterker wil worden en/of wil afvallen?

Je hebt als sporter zeker niet de flexibiliteit van een turnster nodig om voor meer explosiviteit, kracht en snelheid te trainen maar je moet wel de gewrichten in een normale bewegingsuitslag (range of motion) kunnen bewegen. Dit om te zorgen voor genoeg stabiliteit, controle en efficiënt bewegen van het lichaam. Wanneer de gewrichten van het lichaam beschikken over een goede range of motion dan worden de prestaties beter en de kans op een blessure wordt heel erg klein!

Het lichaam is gemaakt om te bewegen. Daarbij zijn enkele basisbewegingen (deadlift, squat, …) heel belangrijk. Die hebben dan ook een belangrijke plaats in de eerder opgesomde begeleidingsprogramma's van WordFit.

Als je deze bewegingen (zonder gewicht) niet met een goede techniek kunt uitvoeren dan kun je deze natuurlijk met gewichten ook nooit met een goede techniek uitvoeren! Indien de bewegingen van in het begin al verkeerd zitten en je gaat dan nog eens extra gewicht ‘toevoegen’, is de kans wel heel groot dat er op termijn klachten en/of blessures ontstaan. Veel voorkomende voorbeelden zijn rugklachten met in het ergste geval een hernia maar ook chronische rug-, knie- en/of schouderklachten. En neem het van mij aan, die kunnen je dagdagelijkse leven serieus beperken. Of dan nog maar te zwijgen van je ‘sportprestaties’…

Wil jij hier iets aan doen? Schrijf je dan in voor één van de online begeleidingsprogramma's van WordFit. Neem HIER nog maar eens een kijkje naar de mogelijke doelen die je hiermee kan bereiken.

Ik kijk er heel hard naar uit om je te kunnen helpen, mocht je besluiten je online te laten begeleiden. Misschien tot binnenkort!

Fitte groeten,

Frédéric Heylen, uw fitheidscoach

Lees ook: